Strój, który nazywamy żywieckim jest ubiorem związanym z jednym tylko miastem, Żywcem i pierwotnie był noszony wyłącznie przez jego rodowitych mieszkańców. Miasto Żywiec założone zostało na przełomie XIII i XIV w. na ważnym szlaku handlowym wiodącym z Polski przez Przełęcz Jabłonkowską do Czech, Słowacji Moraw, Węgier a przez nie i do innych krajów do Europy Południowej oraz Zachodniej. Strój żywiecki w formie, którą dziś uważamy za najbardziej typową i klasyczną ukształtował się pod koniec XIX w. Męski, który przestano nosić powszechnie już w ostatnich latach XIX w. jest bezwzględnie reminiscencją strojów mieszczańskich i ubioru polskiej szlachty. Natomiast dla kobiecego (noszonego okazjonalnie jeszcze w latach 30. XX w.), także czerpiącego wzorce z odzieży warstw elitarnych, inspiracją były nie tylko ubiory polskie, ale także zachodnioeuropejskie, głównie francuskie. Swój ostateczny wygląd i charakter strój Żywczanek osiągnął jednak dzięki niecodziennemu doborowi poszczególnych elementów ubioru oraz odtworzeniu i specyficznemu rozłożeniu ozdób, a szczególnie haftów, bogato ten strój zdobiących.
Żywiecki strój kobiecy w sposób bardzo wyraźny informował o stanie cywilnym, ponadto niepisane reguły określały jak powinien wyglądać w zależności od okoliczności w jakich go przywdziewano np. konkretnych uroczystości. W swej wersji świątecznej, najbardziej bogatej, używanej jeszcze w pierwszych latach XX w., składał się on z następujących elementów: czepka (tzw. złotej copki), koszuli lub przodzika, tiulowej kryzy, gorsetu, kaftana (tzw. kamizelki), spódnic wierzchnich i spodnich, fartucha, okrycia ramion (chustki tiulowej lub szala zwanego łoktuszą), obuwia (czółenek zwanych łódkami), wstążek i biżuterii.Elementem wyłącznie stroju panieńskiego była chusta tiulowa noszona na ramionach, zaś jedynie do ubioru mężatki należały: złota copka, kamizelka i szal – łoktusza.
Panna zawsze chodziła z odsłoniętą głową, a w jej stroju dominowały kolory pastelowe lub tylko biel, natomiast na uszycie barwnych części stroju mężatek używano najchętniej tkanin czerwonych, zielonych i niebieskich. Przywilejem kobiet zamężnych było noszenie złotej copki. Zakładano ją w komplecie z kaftanem – kamizelką lub gorsetem. W tym ostatnim przypadku na gorset zarzucano szal – łoktuszę.
Odświętny strój męski był znacznie mniej rozbudowany, co nie znaczy, że mniej kosztowny. Podstawowe elementy wchodzące w jego skład stanowiły: granatowa rogatywka, koszula, żupan, sukmana (czamara), pas skórzany lub jedwabny tzw. słucki, spodnie i buty.
