HAFTY NA TIULU

Haft na tiulu wykonywano białą bawełną, której grubość dostosowywano do gęstości tiulu. Nitkę przewlekano przez materiał, ściśle odliczając oczka zgodnie z ich kierunkiem, a więc wzdłuż, wszerz i ukośnie, przy czym struktura tkaniny do pewnego stopnia narzucała konieczność stosowania motywów geometrycznych, a przede wszystkim linii łamanej, która dopiero przez częstotliwość załamań sprawiała wrażenie płynnej. Głównymi motywami tego haftu były: gwiazda sześcioramienna, zygzak, wiatrak, kwiatek i gałązka jodłowa.

HAFTY NA PŁÓTNIE

Haft, który utożsamiamy jest ze  strojem grupy pułtuskiej rozwinął się w początkach XX w.. Wykonywano go nicią czerwoną, jedynie do podkreślenia szczegółów używając czarnej. Najczęściej do wyszywania stosowano gur lub inne nici bawełniane. Szczytowy okres rozwoju tego haftu przypada na lata dwudzieste XX w. Późniejsze lata przyniosły nienaturalne powiększenie motywów, co spowodowało naruszenie graficznej czystości rysunku. W regionie tym, oprócz czerwonego używano także haftu białego, w obu przypadkach stosując te same motywy i ściegi, a więc: atłaskowy, łańcuszek, stebnówkę, kurpiowski i dziergany. Ten ostatni wykorzystywano głównie do obdziergiwania małych dziureczek. Ścieg o najstarszej proweniencji w tym hafcie, mający także znaczenie konstrukcyjne, to stebnówka.

Ogólnie przyjętą zasadą było, że motywów na kołnierzu, mankiecie i przyramku tej samej koszuli nie łączyła wspólna zasada kompozycyjna. Wszystkie tworzyły oddzielne całości, trzymające się kanonów, wynikających z ich przeznaczenia. Na mankiecie zachowywano szeregowy układ zdobienia, a pasowy szlak motywów biegł zawsze  wzdłuż jednego z jego dłuższych boków. Pozostałą powierzchnię zapełniały ułożone według tej samej zasady ziela, koła i półkola oraz inne drobniejsze motywy, zawsze o tej samej wielkości. Natomiast na kołnierzu wyraźnie widoczna była symetryczna budowa ornamentu, a najpiękniejsze motywy znajdowały się zawsze na rogach kołnierzyka. Na przyramkach haft, niezależnie od tworzących go motywów, wykonywano według układu linearnego.

Elżbieta Piskorz-Branekova