W stroju kujawskim haftami zdobione były jedynie elementy stroju kobiecego: czepki (kopki), tzw. spódnice spodnie (halki), kryzki, zapaski i niekiedy koszule. Generalnie, elementy te były sporządzane z tkanin białych, za wyjątkiem zapasek z inletu oraz jednego typu spódnic (halek), które szyto z grubych, kolorowych tkanin wełnianych i zdobiono czarnym haftem. Cieńsze lub grubsze płótno bawełniane przeznaczano na kopki, kryzki, koszule i spódnice (halki). Zdobił je haft wykonany białą nitką, na czepkach i kryzkach niekiedy uzupełniony aplikacją z tiulu. Ponadto czepki, kryzki, a czasem także zapaski szyto z tiulu i motywy na nich wyszywano zawsze białą nicią. W końcowej fazie noszenia stroju kujawskiego, modne stały się zapaski z inletu, zdobione białymi haftami i niekiedy aplikacjami z tiulu.

W haftach kujawskich dominowały motywy kwiatowe i roślinne. Motywy w formie tzw. rózgi lub rózg (kompozycja o motywach kwiatowych, rozłożonych symetrycznie po obu stronach łodygi) umieszczano na denkach czepków. Wzory roślinne pokrywały także całą kryzkę, ale już zwykle w układzie linearnym lub zakomponowane w zęby o obdzierganych brzegach, wykańczające jej zewnętrzną krawędź. Na koszuli hafty (jeśli w ogóle występowały) rozmieszczano na przodach. Na spódnicach spodnich (halkach) wyszycia były rozmieszczone równolegle do ich dolnej krawędzi, a na zapaskach wzdłuż ich trzech boków i na końcach szarf do wiązania tzw. bandaży.

Współcześnie wykonywane hafty kujawskie tylko w małym stopniu zdobią tradycyjne elementy ubioru. Są to przede wszystkim ich adaptacje, przeniesione na bieliznę stołową. Najczęściej wykonuje się prostokątne lub okrągłe obrusy, czasem serwetki i bieżniki. Robione są przeważnie białą nicią na lnie lub elanolnie o różnych kolorach, najczęściej niebieskim, czerwonym, granatowym, czasem zielonym lub brązowym. Dobre efekty osiągają hafciarki wykonując białe hafty na białym tle.

Elżbieta Piskorz-Branekova