Przejdź do głównej treści

O haftach

W tradycyjnym stroju warmińskim haftem zdobiony był jedynie czepek czyli tzw. twarda mycka. Na jego denku, w polu centralnym, umieszczano drzewko życia (duży, rozłożysty motyw kwiatowy), palmetę (element dekoracyjny w kształcie stylizowanego liścia palmy o wachlarzowato ułożonych listkach) lub owoc granatu (owalny element, zamknięty lub otwarty w części górnej, osadzony na podstawie z liści). Wokół tego głównego motywu rozmieszczano odchodzące od niego, obsypane listkami i drobniejszymi kwiatkami gałązki, które pokrywały prawie całą powierzchnię denka. Niekiedy motywy kwiatów, potraktowane bardziej naturalistycznie, układano w kształt wianka lub bukietu.

 

Czepki warmińskie na pewno nie były typowo wiejskim nakryciem głowy. Do dziś nie wiadomo dokładnie przez kogo i gdzie były wykonywane, specjaliści uważają, że modę zarówno na typ tego nakrycia głowy jak i zdobiący je haft wprowadziły zakonnice żeńskich klasztorów. Sposób rozmieszczenia wyszycia i jego motywy wyraźnie nawiązują do siedemnasto- i osiemnastowiecznego haftu historycznego, szczególnie kościelnego. Wyszycia wykonywane były srebrnymi lub złotymi, prostymi nićmi metalowymi albo tzw. bajorkiem (nić skręcona) lub też wielobarwnymi jedwabnymi nićmi, na materii jedwabnej, aksamitnej czy adamaszkowej.

 

W przypadku haftu nićmi metalowymi, wyszycia powstawały przy użyciu ściegów nakładanych oraz atłaskowych, wykonywanych najczęściej na różnorodnym podwleczeniu (z nici, sznureczków) oraz na podkładkach (z tkaniny, papieru, kartonu lub skóry). Dzięki temu motywy były wypukłe, wyraziste  i przestrzenne, a elementami je uzupełniającymi i wzbogacającymi były metalowe pajetki oraz cekiny. Haft wykonywany ściegami nakładanymi był widoczny tylko po prawej stronie roboty (nitek nie przewlekano przez tkaninę), po stronie lewej znajdowały się tylko nici, którymi mocowano metalową nitkę lub bajorek. Inaczej jest w wypadku stosowania ściegów atłaskowych, nitka musi być przełożona przez tkaninę. Dlatego aby zabezpieczyć delikatną i kosztowną nić metalową przed zniszczeniem i zerwaniem nie przewlekano jej bezpośrednio przez materiał, ale przez zrobione uprzednio otwory. Natomiast w przypadku haftu wykonywanego ściegami atłaskowymi, przy użyciu nici jedwabnych, wyszywanie jest znacznie prostsze, jako że nici takie są znacznie mocniejsze i można nimi haftować wprost na tkaninie. W przypadku tych wyszyć znacznie rzadziej stosuje się podwleczenia i podkłady, dlatego też motywy są znacznie mniej przestrzenne.

 

Elżbieta Piskorz-Branekova

 

Ten serwis korzysta z cookies Polityka prywatności