Przejdź do głównej treści
Strój lubuski, fot. J. Lamparski, fotografię udostępniło wydawnictwo Muza SA

Strój lubuski, fot. J. Lamparski, fotografię udostępniło wydawnictwo Muza SA

Czepek tiulowy, tzw. <em>kopka z ogonkiem </em>ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, fot. E. Koprowski

Na Ziemi Lubuskiej noszono kilka typów czepków. Najpopularniejszymi były tzw.<em> kopki z</em> <em>ogonkiem</em>, szyte przeważnie z tiulu i zdobione białym haftem, ale używano także <em>kopek</em>, w których część okalająca głowę wykonana była z cienkiego, gładkiego lub wzorzystego batystu.

Czepek tiulowy, tzw. kopka z ogonkiem ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, fot. E. Koprowski

Na Ziemi Lubuskiej noszono kilka typów czepków. Najpopularniejszymi były tzw. kopki z ogonkiem, szyte przeważnie z tiulu i zdobione białym haftem, ale używano także kopek, w których część okalająca głowę wykonana była z cienkiego, gładkiego lub wzorzystego batystu.

Czepek tiulowy z doszytą wstążką, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

<em>Kopki z ogonkiem</em> nosiły zarówno panny jak i mężatki.

Czepek tiulowy z doszytą wstążką, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Kopki z ogonkiem nosiły zarówno panny jak i mężatki.

Sposób wiązania wstążki doszywanej do czepców lubuskich, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, aranżacja A. Woźniak, fot. Wł. Pohorecki

Czepce noszone na Ziemi Lubuskiej związywano pod brodą szeroką kokardą upiętą w „motyla”.

Sposób wiązania wstążki doszywanej do czepców lubuskich, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, aranżacja A. Woźniak, fot. Wł. Pohorecki

Czepce noszone na Ziemi Lubuskiej związywano pod brodą szeroką kokardą upiętą w „motyla”.

Czepek tiulowy ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Sam czepek miał kształt czapeczki, która okalała czoło, osłaniała skronie i półkolistą linią zachodziła aż na policzki. Jego brzegi wykończone były przy twarzy pasem drobno karbowanego, mocno krochmalonego tiulu (<em>riuszki</em>).

Czepek tiulowy ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Sam czepek miał kształt czapeczki, która okalała czoło, osłaniała skronie i półkolistą linią zachodziła aż na policzki. Jego brzegi wykończone były przy twarzy pasem drobno karbowanego, mocno krochmalonego tiulu (riuszki).

Czepiec z batystu i tiulu haftowanego maszynowo, I poł. XX w., Dąbrówka Wielkopolska. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, Dobór zabytków i aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Z tyłu czepiec zdobił <em>ogonek </em>czyli falbana ułożona w głębokie fałdy (zwykle tiulowa, przybrana haftem), jej dodatkowy przystrój (przy czepkach noszonych przez mężatki) stanowiły wąskie tasiemki w kolorze niebieskim lub różowym.

Czepiec z batystu i tiulu haftowanego maszynowo, I poł. XX w., Dąbrówka Wielkopolska. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, Dobór zabytków i aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Z tyłu czepiec zdobił ogonek czyli falbana ułożona w głębokie fałdy (zwykle tiulowa, przybrana haftem), jej dodatkowy przystrój (przy czepkach noszonych przez mężatki) stanowiły wąskie tasiemki w kolorze niebieskim lub różowym.

Wianek, tzw.<em> bukiety</em>, ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, fot. E. Koprowski

<strong>Nakryciem głowy, kiedyś przeznaczonym wyłącznie dla druhen był charakterystyczny wianek, tzw. <em>bukiety</em>. Obecnie gdy strój ludowy pełni rolę kostiumu scenicznego i reprezentacyjnego dla całej Ziemi Lubuskiej, stał się on nadużywaną częścią ubioru kobiecego. </strong>

<strong>3.8</strong>

Obrzędowe nakrycie głowy druhny, Dąbrówka Wielkopolska, I poł. XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

<strong><em>Bukiety </em>mają kształt diademu, który tworzy kilka rzędów połączonych ze sobą i usztywnionych drutem sztucznych kwiatów, najczęściej pąków róży. Pomiędzy kwiaty wplatane są szklane bombki, pocięty staniol<em>,</em> złoty lub srebrny szych<em>. </em>Wianek ten zakłada się w specyficzny sposób, tak że okala twarz od wierzchołka głowy, aż poniżej uszu, a przymocowane na jego końcach kolorowe pióra (czerwone, zielone, niebieskie) sięgają aż do ramion. </strong>

<strong>3.9</strong>

Strój druhny z Dąbrówki Wielkopolskiej, wstążka zakładana na kok uszyta z jedwabiu, drukowanego w kwiaty, I poł. XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

<strong><em>Bukiety</em> zakładało się na specyficzną fryzurę z przedziałkiem pośrodku głowy i włosami splecionymi w dwa warkocze na skroniach i dwa z tyłu głowy, które zwinięte razem tworzyły kok. Przysłaniał go rodzaj opaski, sporządzonej z wzorzystej wstążki, którą w części środkowej, okalającej kok, układano w drobne zakładki, zaś końce zawiązywano na kokardę lub puszczano luźno.</strong>

<strong> </strong>

Wianek, tzw. bukiety, ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, fot. E. Koprowski

Nakryciem głowy, kiedyś przeznaczonym wyłącznie dla druhen był charakterystyczny wianek, tzw. bukiety. Obecnie gdy strój ludowy pełni rolę kostiumu scenicznego i reprezentacyjnego dla całej Ziemi Lubuskiej, stał się on nadużywaną częścią ubioru kobiecego.

3.8

Obrzędowe nakrycie głowy druhny, Dąbrówka Wielkopolska, I poł. XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Bukiety mają kształt diademu, który tworzy kilka rzędów połączonych ze sobą i usztywnionych drutem sztucznych kwiatów, najczęściej pąków róży. Pomiędzy kwiaty wplatane są szklane bombki, pocięty staniol, złoty lub srebrny szych. Wianek ten zakłada się w specyficzny sposób, tak że okala twarz od wierzchołka głowy, aż poniżej uszu, a przymocowane na jego końcach kolorowe pióra (czerwone, zielone, niebieskie) sięgają aż do ramion.

3.9

Strój druhny z Dąbrówki Wielkopolskiej, wstążka zakładana na kok uszyta z jedwabiu, drukowanego w kwiaty, I poł. XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Bukiety zakładało się na specyficzną fryzurę z przedziałkiem pośrodku głowy i włosami splecionymi w dwa warkocze na skroniach i dwa z tyłu głowy, które zwinięte razem tworzyły kok. Przysłaniał go rodzaj opaski, sporządzonej z wzorzystej wstążki, którą w części środkowej, okalającej kok, układano w drobne zakładki, zaś końce zawiązywano na kokardę lub puszczano luźno.

Koszulka z płótna, zdobiona na mankietach i ramionach białą koronką fabryczną, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

<strong>Koszule kobiece miały w tym regionie krój poncho podłużnego. Szyto je z trzech gatunków płótna samodziałowego. Z najgrubszego wykonywano <em>nadołek </em>(czyli niewidoczną, dolną część), odcinek okalający plecy i piersi (mało eksponowany, bo osłonięty kaftanem lub stanikiem) szyto z samodziału średniej jakości, a rękawy (niekiedy w pełni widoczne) z płótna najcieńszego i najlepiej bielonego. Koszule przy szyi były wykończone niewielką stójką, mogły mieć długie lub krótkie rękawy. Ich zdobienia ograniczały się do marszczeń, a niekiedy także skromnego, białego haftu na ramionach.</strong>

<strong>3.11</strong>

Kreza podwójna z tiulu i płótna, zdobiona haftem maszynowym, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

<strong>Na koszulę zakładano dwuczęściową kryzkę : batystową, tiulową, sporadycznie uszytą z pasów koronki. Jej węższy brzeg okalał szyję, tworząc rodzaj stójki, a szeroki leżał na ramionach, piersiach i plecach jak kołnierzyk. Obie części kryzki zdobił biały haft (ręczny lub maszynowy), a miejsce ich zszycia przysłaniała niebieska lub różowa wstążeczka. Młode kobiety łączyły krawędzie kryzy na piersiach wzorzystą wstążką, związaną na „motyla”.</strong>

<strong> </strong>

Koszulka z płótna, zdobiona na mankietach i ramionach białą koronką fabryczną, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

Koszule kobiece miały w tym regionie krój poncho podłużnego. Szyto je z trzech gatunków płótna samodziałowego. Z najgrubszego wykonywano nadołek (czyli niewidoczną, dolną część), odcinek okalający plecy i piersi (mało eksponowany, bo osłonięty kaftanem lub stanikiem) szyto z samodziału średniej jakości, a rękawy (niekiedy w pełni widoczne) z płótna najcieńszego i najlepiej bielonego. Koszule przy szyi były wykończone niewielką stójką, mogły mieć długie lub krótkie rękawy. Ich zdobienia ograniczały się do marszczeń, a niekiedy także skromnego, białego haftu na ramionach.

3.11

Kreza podwójna z tiulu i płótna, zdobiona haftem maszynowym, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

Na koszulę zakładano dwuczęściową kryzkę : batystową, tiulową, sporadycznie uszytą z pasów koronki. Jej węższy brzeg okalał szyję, tworząc rodzaj stójki, a szeroki leżał na ramionach, piersiach i plecach jak kołnierzyk. Obie części kryzki zdobił biały haft (ręczny lub maszynowy), a miejsce ich zszycia przysłaniała niebieska lub różowa wstążeczka. Młode kobiety łączyły krawędzie kryzy na piersiach wzorzystą wstążką, związaną na „motyla”.

<em>Dera z opleckiem</em>, spódnica wełniana w kolorowe pasy zszyta ze stanikiem z bawełny, Dabrówka Wielkopolska, 1923 r. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

<strong>Stanik czyli inaczej <em>oplecek</em> zakładano bezpośrednio na koszulę. Mógł stanowić oddzielną część odzieży albo być doszyty do spódnicy (<em>spódnika</em>) i wtedy tworzyć całość, którą nazywano<em> szorcem</em>. Zapinano go na haftki lub sznurowano, składał się z dwóch prostych przodów i pleców. </strong>

<strong>3.13</strong>

Drużbowie, druhna w staniku (<em>oplecku</em>) i <em>bukietach</em>, ok. 1910, fragment fotografii, ze zbiorów prywatnych.

<strong><em>Oplecek,</em> niekiedy bywał widoczny, najczęściej przy stroju dziewczęcym, zwykle jednak był przysłonięty kaftanem. Jeśli miał być eksponowany, szyto go z tkanin lepszych gatunkowo i przyozdabiano wzdłuż podcięć i na przodach naszyciami ze sznureczka lub wąskich wstążeczek. </strong>

<strong> </strong>

Dera z opleckiem, spódnica wełniana w kolorowe pasy zszyta ze stanikiem z bawełny, Dabrówka Wielkopolska, 1923 r. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Stanik czyli inaczej oplecek zakładano bezpośrednio na koszulę. Mógł stanowić oddzielną część odzieży albo być doszyty do spódnicy (spódnika) i wtedy tworzyć całość, którą nazywano szorcem. Zapinano go na haftki lub sznurowano, składał się z dwóch prostych przodów i pleców.

3.13

Drużbowie, druhna w staniku (oplecku) i bukietach, ok. 1910, fragment fotografii, ze zbiorów prywatnych.

Oplecek, niekiedy bywał widoczny, najczęściej przy stroju dziewczęcym, zwykle jednak był przysłonięty kaftanem. Jeśli miał być eksponowany, szyto go z tkanin lepszych gatunkowo i przyozdabiano wzdłuż podcięć i na przodach naszyciami ze sznureczka lub wąskich wstążeczek.

Kaftanik (<em>kabot</em>, <em>polka</em>), ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Ważny element odświętnego stroju mężatki stanowił kaftan, inaczej <em>kabot</em> lub <em>polka</em>. Luźny, dosyć krótki (sięgał poniżej bioder), szyty był z różnorakich materiałów, często z kosztownego jedwabiu. Kaftan mógł mieć podszewkę (zwykle z flaneli) albo być jej pozbawiony. Często był szyty z tej samej tkaniny co spódnica lub innej, wtedy najczęściej w kolorze czarnym. Jego przód składał się z dwóch części,

Kaftanik (kabot, polka), ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Ważny element odświętnego stroju mężatki stanowił kaftan, inaczej kabot lub polka. Luźny, dosyć krótki (sięgał poniżej bioder), szyty był z różnorakich materiałów, często z kosztownego jedwabiu. Kaftan mógł mieć podszewkę (zwykle z flaneli) albo być jej pozbawiony. Często był szyty z tej samej tkaniny co spódnica lub innej, wtedy najczęściej w kolorze czarnym. Jego przód składał się z dwóch części,

Tył kaftana, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Plecy kaftana krojono z jednego lub dwóch płatów tkaniny i dopasowywano pionowymi cięciami lub zaszewkami.

Tył kaftana, ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Plecy kaftana krojono z jednego lub dwóch płatów tkaniny i dopasowywano pionowymi cięciami lub zaszewkami.

Kaftan z czarnego rypsu, z szerokim kołnierzem i fałdkami, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Kaftan miał przy szyi spory, wykładany kołnierz, rękawy bez mankietów przymarszczone w części górnej i dolną krawędź wykończoną pasem tkaniny, ułożonym w 120 fałd. Kaftan noszono bezpośrednio na koszulę lub stanik (<em>oplecek</em>)

Kaftan z czarnego rypsu, z szerokim kołnierzem i fałdkami, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Kaftan miał przy szyi spory, wykładany kołnierz, rękawy bez mankietów przymarszczone w części górnej i dolną krawędź wykończoną pasem tkaniny, ułożonym w 120 fałd. Kaftan noszono bezpośrednio na koszulę lub stanik (oplecek)

<em>Dera z opleckiem</em>, spódnica wełniana w kolorowe pasy zszyta ze stanikiem z bawełny, Dabrówka Wielkopolska, 1923 r. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Zależnie od tkaniny i kroju spódnicę nazywano: <em>spódnik</em>, <em>dera</em>, <em>szorc</em> lub <em>watok</em>,<em> </em>a<em> </em>oprócz tych określeń istniały jeszcze i inne, związane z kolorystyką tkaniny. Ilość i rodzaj noszonych spódnic (zwykle zakładano ich jednocześnie co najmniej trzy), zależna była od pory roku i zamożności kobiety. Jako pierwszy przywdziewano <em>spódnik</em> ze stanikiem lub bez , a watowany (<em>watok</em>), później <em>szorc </em>czyli spódnicę z doszytym stanikiem i dopiero potem spódnicę z fabrycznych tkanin wełnianych, jedwabnych, sukna lub <em>derę </em>z czerwonego pasiastego samodziału wełnianego.

Dera z opleckiem, spódnica wełniana w kolorowe pasy zszyta ze stanikiem z bawełny, Dabrówka Wielkopolska, 1923 r. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Zależnie od tkaniny i kroju spódnicę nazywano: spódnik, dera, szorc lub watok, a oprócz tych określeń istniały jeszcze i inne, związane z kolorystyką tkaniny. Ilość i rodzaj noszonych spódnic (zwykle zakładano ich jednocześnie co najmniej trzy), zależna była od pory roku i zamożności kobiety. Jako pierwszy przywdziewano spódnik ze stanikiem lub bez , a watowany (watok), później szorc czyli spódnicę z doszytym stanikiem i dopiero potem spódnicę z fabrycznych tkanin wełnianych, jedwabnych, sukna lub derę z czerwonego pasiastego samodziału wełnianego.

Strój lubuski ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Dobór zabytków i aranżacja na modelce A. Woźniak, fot. Wł. Pohorecki.

<em>Spódnik</em>, <em>szorc </em>i <em>watok </em>to głównie odzież spodnia, przysłonięta wierzchnią spódnicą. Wszystkie one miały zbliżony krój, szyto je z trzech lub czterech metrów materiału, marszczenia koncentrowały się na tyłach i bokach, natomiast przody były prawie gładkie z rozporkiem i zapięciem. Zawsze stosowano zasadę, że najkrótszą i najwęższą była spódnica najbliższa ciału, każda następna była zarówno szersza jak i dłuższa.

Strój lubuski ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Dobór zabytków i aranżacja na modelce A. Woźniak, fot. Wł. Pohorecki.

Spódnik, szorc i watok to głównie odzież spodnia, przysłonięta wierzchnią spódnicą. Wszystkie one miały zbliżony krój, szyto je z trzech lub czterech metrów materiału, marszczenia koncentrowały się na tyłach i bokach, natomiast przody były prawie gładkie z rozporkiem i zapięciem. Zawsze stosowano zasadę, że najkrótszą i najwęższą była spódnica najbliższa ciału, każda następna była zarówno szersza jak i dłuższa.

<em>Spódnik spodni </em>– halka z płótna, dołem obszyta koronką fabryczną, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

<strong>3.20</strong>

Strój druhny z Dąbrówki Wielkopolskiej, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Zapaski lubuskie szyto z tkanin fabrycznych. Te noszone przez panny, szyte głównie z jedwabiu lub jego imitacji, miały przeważnie wyraziste, ostre kolory. Zwykle stosowano kontrastowe zestawienia kolorystyczne w stosunku do stanika (jeśli był widoczny): do modrego zakładano zapaskę bordową lub karmazynową, natomiast do jaskraworóżowego zieloną.

Spódnik spodni – halka z płótna, dołem obszyta koronką fabryczną, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

3.20

Strój druhny z Dąbrówki Wielkopolskiej, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Zapaski lubuskie szyto z tkanin fabrycznych. Te noszone przez panny, szyte głównie z jedwabiu lub jego imitacji, miały przeważnie wyraziste, ostre kolory. Zwykle stosowano kontrastowe zestawienia kolorystyczne w stosunku do stanika (jeśli był widoczny): do modrego zakładano zapaskę bordową lub karmazynową, natomiast do jaskraworóżowego zieloną.

Strój mężatki z Dąbrówki Wielkopolskiej, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

W użyciu były także, noszone głównie przez mężatki, zapaski płócienne ( zdobił je na prawie całej powierzchni biały haft ręczny lub maszynowy) oraz zapaski z różnorodnych tkanin o stonowanej kolorystyce. Większość z nich zdobiły: przyszyta do dolnej krawędzi kremowa lub czarna koronka oraz naszycia z tasiemki rozmieszczone wzdłuż dolnego brzegu. Ozdobne były także wiązania, które związywano w „motyla”. Niekiedy do jednego z troczków doszywano gotową już kokardę wykonaną z tej samej tkaniny co zapaska i podobnie zdobioną i wówczas zapaski już nie związywano tylko zapinano na haftkę.

Strój mężatki z Dąbrówki Wielkopolskiej, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

W użyciu były także, noszone głównie przez mężatki, zapaski płócienne ( zdobił je na prawie całej powierzchni biały haft ręczny lub maszynowy) oraz zapaski z różnorodnych tkanin o stonowanej kolorystyce. Większość z nich zdobiły: przyszyta do dolnej krawędzi kremowa lub czarna koronka oraz naszycia z tasiemki rozmieszczone wzdłuż dolnego brzegu. Ozdobne były także wiązania, które związywano w „motyla”. Niekiedy do jednego z troczków doszywano gotową już kokardę wykonaną z tej samej tkaniny co zapaska i podobnie zdobioną i wówczas zapaski już nie związywano tylko zapinano na haftkę.

Fragment spódnicy i zapaski ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Fragment spódnicy i zapaski ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Chusta zwana <em>siecią</em> ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Chusty lubuskie były duże (150x150 cm) i pełniły zarówno funkcje dekoracyjne jak i rolę okrycia wierzchniego. Używano kilku ich rodzajów, najpowszechniej tzw. <em>sieci</em>, które wyróżniają strój lubuski spośród innych ubiorów polskich. <em>Sieci </em>to chustki wełniane, najczęściej białe, kremowe lub czerwone, wzorzyste, na całej powierzchni pokryte motywami kwiatowymi z długimi, plecionymi frędzlami w kolorze tła.

Chusta zwana siecią ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki

Chusty lubuskie były duże (150x150 cm) i pełniły zarówno funkcje dekoracyjne jak i rolę okrycia wierzchniego. Używano kilku ich rodzajów, najpowszechniej tzw. sieci, które wyróżniają strój lubuski spośród innych ubiorów polskich. Sieci to chustki wełniane, najczęściej białe, kremowe lub czerwone, wzorzyste, na całej powierzchni pokryte motywami kwiatowymi z długimi, plecionymi frędzlami w kolorze tła.

Wieśniaczki z powiatu nowotomyskiego w strojach regionalnych na uroczystości przekazania sprzętu wojskowego w Nowym Tomyślu, „Ziemia”, 1938

<em>Sieci</em> składano po przekątnej i zakładano na ramiona, a następnie dwa rogi chusty krzyżowano na piersiach i przypinano szpilkami do boków spódnicy lub <em>szorca</em>. Ponadto używano tzw. chustek tureckich wełniano-jedwabnych w fantazyjne desenie roślinne i <em>francuskich</em>, będących drukowanym substytutem<em> </em> <em>chust</em> <em>tureckich</em>. Oba te typy chust złożone po przekątnej i narzucone na ramiona okrywały całą postać kobiety i chroniły ją przed chłodem.

Wieśniaczki z powiatu nowotomyskiego w strojach regionalnych na uroczystości przekazania sprzętu wojskowego w Nowym Tomyślu, „Ziemia”, 1938

Sieci składano po przekątnej i zakładano na ramiona, a następnie dwa rogi chusty krzyżowano na piersiach i przypinano szpilkami do boków spódnicy lub szorca. Ponadto używano tzw. chustek tureckich wełniano-jedwabnych w fantazyjne desenie roślinne i francuskich, będących drukowanym substytutem chust tureckich. Oba te typy chust złożone po przekątnej i narzucone na ramiona okrywały całą postać kobiety i chroniły ją przed chłodem.

Półbuciki z czarnej skóry, zdobione wycinaniem w łezki, sznurowane na podbiciu, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

Jeszcze po 1920 r., od święta powszechnie używano wysokich, czarnych trzewików. Ich dolna część (mniej więcej do wysokości kostki) robiona była z glansowanej, świecącej skóry, natomiast cholewka z matowej tkaniny. Później w modę weszło niskie obuwie, sznurowane lub zapinane na pasek.

Półbuciki z czarnej skóry, zdobione wycinaniem w łezki, sznurowane na podbiciu, Dąbrówka Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, fot. A. Cieślawski

Jeszcze po 1920 r., od święta powszechnie używano wysokich, czarnych trzewików. Ich dolna część (mniej więcej do wysokości kostki) robiona była z glansowanej, świecącej skóry, natomiast cholewka z matowej tkaniny. Później w modę weszło niskie obuwie, sznurowane lub zapinane na pasek.

Strój ludowy z Dąbrówki Wielkopolskiej k. Zbąszynka, fot. T. Dohnalik

„Ziemia”, 1949

Do butów wszystkich typów używano białych, bawełnianych pończoch wyrobu fabrycznego lub czarnych, wełnianych, robionych na drutach.

Strój ludowy z Dąbrówki Wielkopolskiej k. Zbąszynka, fot. T. Dohnalik

„Ziemia”, 1949

Do butów wszystkich typów używano białych, bawełnianych pończoch wyrobu fabrycznego lub czarnych, wełnianych, robionych na drutach.

Naszyjnik z korali naturalnych, Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Biżuterię dziewczyna otrzymywała po ukończeniu szkoły i później stanowiła ona część jej wyprawy. Noszono korale prawdziwe (<em>prawe</em>) i szklane, które je naśladowały. Ich paciorki były zwykle okrągłe, nawlekane na cztery do siedmiu sznurków. Niekiedy kobiety używały także jednosznurowych naszyjników z podłużnych, czerwonych paciorków. Wszelkie korale, niezależnie od tego z jakiego surowca były wykonane, zakładano na kryzkę.

Naszyjnik z korali naturalnych, Wielkopolska, I połowa XX w. Ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, aranżacja na modelce E. Sobiak, fot. A. Cieślawski

Biżuterię dziewczyna otrzymywała po ukończeniu szkoły i później stanowiła ona część jej wyprawy. Noszono korale prawdziwe (prawe) i szklane, które je naśladowały. Ich paciorki były zwykle okrągłe, nawlekane na cztery do siedmiu sznurków. Niekiedy kobiety używały także jednosznurowych naszyjników z podłużnych, czerwonych paciorków. Wszelkie korale, niezależnie od tego z jakiego surowca były wykonane, zakładano na kryzkę.

Fragment zdjęcia grupy weselników, ok. 1910 r., ze zbiorów prywatnych

Wstążki dzielono na odświętne i żałobne, znacznie częściej używały ich panny niż mężatki. Za odświętne uważano białe, czerwone i różowe, natomiast fioletowe i niebieskie przynależały do grupy żałobnych lub noszonych w okresie postu. Najstarsze wstążki haftowano ręcznie, po 1910 r. ich miejsce zajęły wyroby wyszywane maszynowo, a jeszcze później o wzorach malowanych. Zawsze jednak, zdobiące je motywy były kwiatowe.

Fragment zdjęcia grupy weselników, ok. 1910 r., ze zbiorów prywatnych

Wstążki dzielono na odświętne i żałobne, znacznie częściej używały ich panny niż mężatki. Za odświętne uważano białe, czerwone i różowe, natomiast fioletowe i niebieskie przynależały do grupy żałobnych lub noszonych w okresie postu. Najstarsze wstążki haftowano ręcznie, po 1910 r. ich miejsce zajęły wyroby wyszywane maszynowo, a jeszcze później o wzorach malowanych. Zawsze jednak, zdobiące je motywy były kwiatowe.

Ten serwis korzysta z cookies Polityka prywatności