STRÓJ GĄBIŃSKO-SANNICKI
Ubiór gąbińsko-sannicki, podobnie jak i cały region, zostały odkryte, wstępnie opisane i zaprezentowane światu, stosunkowo późno, bo dopiero w 1951r., za sprawą badań zainicjowanych przez Ministerstwo Kultury i Sztuki oraz Wydział Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. W efekcie tych działań, udało się wytyczyć granice regionu, a jednym z jego wyznaczników obok malowanych skrzyń, tkanin dekoracyjnych i wycinanek był właśnie ubiór oraz świadomość odrębności kulturowej mieszkańców. Ostatecznie region ten przyjęto nazywać gąbińsko-sannickim, chociaż używane bywa też określenie: region sannicki. Położony jest on na Równinie Mazowieckiej, na lewym brzegu Wisły, między Płockiem, Sochaczewem, a Łowiczem. Etnograficznie nie jest zaliczany ani do Mazowsza Płockiego ani też do Księstwa Łowickiego, z którym często bywa mylony. Dokładne jego granice są trudne do sprecyzowania, jednak według badaczy przebiegają one między Wisłą, Iłowem (na wschodzie), Gąbinem (na zachodzie) oraz linią łączącą Pacynę z Kiernozią (na południu). Za centrum regionu uważa się Sanniki, gdzie regionalne tradycje są ciągle bardzo żywe. Kultywuje je, między innymi Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Sanniki”, działający od 1953 r. przy Gminnym Ośrodku Kultury.
W omawianym regionie, tkactwo rozwijało się w dwojaki sposób: obok domowego istniało także dobrze prosperujące tkactwo zawodowe. Do I wojny światowej, kobiety przeważnie same robiły lniane płótna oraz wełniane samodziały. Potem tkaniem z powierzonej przędzy, barwionej przez farbiarzy zajmowały się już głównie zakonnice z Kiernozi oraz Sannik, a także zawodowi tkacze. Byli oni jednak tylko wykonawcami, dobór kolorów, a także ich układ i kompozycja pasiaków to dzieło zleceniodawców, czyli wiejskich kobiet. Samodziały wełniane, z wyjątkiem tych przeznaczanych na spodnie i kaftany, tkano zawsze na lnianej osnowie, wełnianym wątkiem, z przędzy przędzionej ręcznie lub fabrycznej.
Strój męski na tym terenie, tak jak i w wielu innych regionach, wyszedł z powszechnego użytku jako pierwszy, zastąpiony przez odzież miejską. W pierwszych latach XX w., w swej podstawowej, odświętnej wersji składał się on z czapki tzw. maciejówki, koszuli, kaftana, kamizelki, sukmany, pasa, spodni i butów. Kobiety nie tylko nosiły strój tradycyjny dłużej (do II wojny światowej był w powszechnym użyciu), ale i później (sporadycznie jeszcze w początkach lat 70. XX w.) przywdziewały jego elementy (zapaski, chustki). Ponadto ich ubiór podlegał zmianom i był różny w zależności od tego, w jakim okresie był przywdziewany. W swej wersji podstawowej, noszonej do 1939 r., odświętny ubiór kobiecy składał się z nakrycia głowy (sporadycznie czepek, powszechnie chustka), koszuli, kryzki, wełniaka lub sukienki, zapaski, kaftana, stanika, biżuterii i obuwia.
Elżbieta Piskorz-Branekova
