Strój Górali Szczawnickich, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Dobór zabytków i aranżacja na modelu A. Woźniak., fot. Wł. Pohorecki
Strój Górali Szczawnickich – tył, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Dobór zabytków i aranżacja na modelu A. Woźniak., fot. Wł. Pohorecki
Góral z okolic Szczawnicy w stroju, 2012 r., fot. A. Woźniak.
Koszula męska, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Koszule szyto z samodziałowych płócien, lepsze gatunkowo przeznaczając na koszule świąteczne, grubsze na koszule codzienne. Górale Szczawniccy nosili koszule niezbyt długie, wpuszczane w spodnie.
Przód koszuli męskiej, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Zapiąstka, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Latem na koszule, na przeguby dłoni, zakładano tzw. zapiąstki. Początkowo były one dzianinowe, wykonywane na drutach z naturalnej wełny i wzorami przypominały rękawice. Po nich nastąpiła moda na zapiąstki sukienne w kolorze niebieskim, zapinane na haftki. Były one bogato zdobione ściegami i wzorami przeniesionymi ze zdobnictwa kamizeli i guni.
Portki, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Portki szyto z mocno folowanego, białego sukna. Krój składał się z sześciu płatów – dwa z nich stanowiły nogawki, dwa były klinami z tyłu, a pozostałe dwa tworzyły pasek. Z przodu znajdowało się jedno rozcięcie zwane przyporem, zasłonięte z przodu zalatecem. W nowszych spodniach, po prawej stronie znajdowała się kieszeń.
Haft na nogawkach portek, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Początkowo portki ozdabiane były czerwoną oblamką wokół przyporu, później wzdłuż nogawek zaczęto wszywać wypustkę. Z czasem zaczęto zdobić je haftami. Znajdowały się one wzdłuż zszycia nogawek, u dołu przy rozcięciu, oraz na przodach przy przyporze i kieszonce.
Haft przy kieszonkach portek, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Najstarsze hafty zdobiące portki miały kształt potrójnej pętlicy. Później moda zmieniała się przynosząc haft zgeometryzowany, a ostatecznie zdobiny w kształcie serca oraz stylizowane motywy roślinne i kwiatowe, w kolorach czerwonym, zielonym, różowym oraz niebieskim.
Haft przy kieszonkach portek, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Haft przy rozcięciu nogawek, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Kamizelka męska, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Kamizelka męska - tył, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Charakterystyczny haft zdobiący przód kamizeli, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Na początku XX w. kamizelki były ozdabiane na przodach wzdłuż zapięcia dwoma ośminami tzn. przecinającymi się falistymi liniami, wyhaftowanymi ściegiem łańcuszkowym, czerwonymi nićmi. Przody zdobiły także dwa rzędy naszytych metalowych guziczków, chociaż do zapinania służyły haftki. Z czasem skromne wyszycia zaczęły się powiększać, na przodach obok ośmin pojawiły się pasieki, oraz naturalistyczne motywy kwiatowe.
Haft na karku z tyłu kamizeli, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Charakterystyczny haft zdobiący tył kamizeli, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Oprócz ujęć szlakowych rozmieszczanych wzdłuż przodów, na przodach kamizelek, u dołu na plecach i na karku pojawiały się haftowane bukiety.
Haft na karku z tyłu kamizeli, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Współczesny haft z tyłu kamizeli Górala Szczawnickiego. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Kurtka męska – gunia, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki
Najstarsze sukmany szyto z białego, folowanego sukna, później zaczęto je szyć z sukna brązowego. Miały krój poncho podłużnego z klinami wszytymi po bokach. Zdobione je koroną, czyli aplikacją, składającą się z trójkątnych zębów, wykrojonych z czerwonego sukna. Sukmany zostały zastąpione guniami, czyli sięgającymi do bioder kurtkami. Pojawiły się one na przełomie XIX i XX w. Szyto je z białego sukna i początkowo ozdabiano naszytą koroną, lub skromnymi lamówkami z czerwonego sznurka. Bogatsi Górale nosili gunie uszyte z ciemnobrązowego sukna. Podobnie jak na kamizelach i sukmanach wyszycia z form prostych rozrosły się i podstawy korony zaczęto łączyć krótkimi szlaczkami haftowanej pasieki, później wzdłuż kołnierza wykonywano ściegiem łańcuszkowym ośminę. Natomiast wzdłuż przodów, obok czerwono żółtej oblamki, zaczęto wyszywać czerwoną pasiekę, z której wyrastają poziomo rytmicznie powtarzające się krzyżyki i smreki.
Kurtka męska – gunia, Strój Górali Szczawnickich, Pieniny, okres międzywojenny. Ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, fot. Wł. Pohorecki