STROJE RADOMSZCZAŃSKIE
Historia regionu
Region radomszczański obejmuje południowo-wschodnią część województwa łódzkiego, granicząc na północy z regionem piotrkowskim, od zachodu z sieradzkim (poprzez pow. łaski) i wieluńskim (ten przez wieki bezpośrednio graniczył z radomszczańskim, a obecnie oddalony jest przez powiat pajęczański), na południu z częstochowskim, a od wschodu ze świętokrzyskim (tutaj Pilica oddzielała region radomszczański od koneckiego i włoszczowskiego).
Teren położony jest na płaskowyżu stanowiącym część Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, w dorzeczach Warty i Pilicy, niejako na granicy Wielkopolski i Małopolski. Ludność zamieszkująca te tereny przez wieki zajmowała się głównie rolnictwem, handlem i rzemiosłem. Znaczący rozwój gospodarczy nastąpił po przeprowadzeniu w 1846 r. przez Radomsko linii kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Wówczas rozwinął się przemysł, powstało wiele fabryk. W historii regionu ważnymi ośrodkami gospodarczymi obok Radomska były miasteczka: Przedbórz, Żytno, Pławno, Mstów, Pajęczno, Kamieńsk, Brzeźnica. Duże znaczenie miały też Gidle, które od XVI w. były znanym ośrodkiem cudów Matki Bożej Gidelskiej, do którego przybywali pielgrzymi szukający pomocy w trudnych życiowych sytuacjach.
Stroje męskie
Męski strój ludowy zaginął tu całkowicie jeszcze przed 1914 r. Nieliczne przetrwałe do dzisiaj jego elementy zachowały się w zbiorach muzealnych, natomiast niektóre znamy jedynie z ikonografii i opisów informatorów. Tradycyjny ubiór składał się z nakrycia głowy (okrągłej czapy z siwym barankiem tzw. mroziatej, maciejówki lub kapelusza), koszuli o kroju przyramkowym lub z tzw. półkarczkiem, uszytej z białego płótna lnianego, zapinanej na niebieskie lub czerwone guziczki, czarnej dwurzędowej kamizelki, spodni, sukmany czarnej lub granatowej, odciętej w pasie, bogato sfałdowanej, długiej prawie do ziemi lub za kolano, przepasanej kolorowym wełnianym pasem lub skórzanym trzosem i butów.
Stroje kobiece
Kobiecy strój radomszczański zachował się prawie do wybuchu II wojny światowej. W końcowej fazie jego noszenia zakładany był na uroczystości związane z obrzędowością kościoła katolickiego, np. podczas procesji. Składał się z nakrycia głowy, którym dla wszystkich kobiet były chustki, a dla mężatek także czepce (półczepce do wywodu, rąbkowe, chłopki), lnianej koszuli, granatowego stonu, kaftana, aksamitnego gorsetu dla młodych dziewcząt, spódnicy (podczas zimy był nią wełniak, a latem spódnice z cieńszych fabrycznych materiałów), zapasek samodziałowych do pasa i do odziewu. Latem przywdziewano cienkie chusty naramienne, natomiast zimą duże, wełniane chusty w kratę produkcji fabrycznej. Uzupełnieniem stroju było obuwie oraz biżuteria. Najdłużej zachowanym elementem stroju kobiecego była zapaska i to ona do dziś jest traktowana jako wyróżnik i symbol stroju z regionu radomszczańskiego.
Barbara Sitek
