STROJE OLESKIE
Historia stroju
Subregion oleski położony w północno-wschodniej części Śląska Opolskiego ‒ od Olesna po Sternalice i Wichrów ‒ przez długi czas oddzielony był od pozostałej części Opolskiego naturalną przeszkodą, jaką były gęste lasy. Ta izolacja sprzyjała wytworzeniu się specyficznej kultury, wyrażającej się także w stroju.
Ogólna charakterystyka stroju
Z powodu naturalnej izolacji tradycyjny strój oleski należał do wyróżniających się na tle strojów górnośląskich, bo najdłużej zachowała się tu najbardziej archaiczna forma stroju kobiecego, tzw. burok.
Stroje kobiece
Burok był odmianą kiecki (sukienki-bezrękawnika) z niebieskim, rzadziej czarnym stanikiem (opleckiem) oraz marszczoną spódnicą. Stanik szyty był z tkaniny sukiennej na płóciennej podszewce, z głębokim okrągłym dekoltem, niekiedy ozdobionym żakardową wstążką, zachodzącą na szerokie ramiączka. Stanik zdobiono też szamerunkiem wykonanym z taśm lub sznurka w kontrastowym kolorze i wykończonego chwościkami. Najbardziej charakterystyczną częścią buroka była spódnica tkana z grubej wełny na lnianej osnowie ‒ czerwona z drobnymi, pionowymi prążkami w kolorach fioletowym, zielonym, granatowym, żółtym i białym. Od koloru spódnicy (czerwonego, burego) pochodzi nazwa tego stroju. Pod względem surowca, z jakiego była wykonana tkanina, techniki wykonania, kolorystyki, a także układu i szerokości prążków, oleskie buroki nawiązują do pasiaków kłobuckich i częstochowskich, a więc strojów z regionów graniczących od wschodu z powiatem oleskim.
Na podstawowy komplet stroju, oprócz wspomnianego buroka, składał się kabotek, czyli bluzka uszyta z białego płótna, z marszczonymi krótkimi lub długimi rękawami. W pasie przewiązywano płócienny modry, brunatny lub czarny fartuch. Starsze typy zapasek wykonane były z tej samej tkaniny samodziałowej co burok. Uzupełnieniem stroju był czepiec z białym haftem, czasem z długimi wstążkami.
Od przełomu XIX i XX wieku strój oleski zaczął ulegać zmianie. W miejscu XIX-wiecznych buroków pojawiła się kiecka ‒ miderok, uszyta z tkaniny produkcji fabrycznej, o kroju podobnym do buroka. Na kieckę wkładano jaklę, jupę, czyli rodzaj luźnego kaftana ‒ wąskiego w ramionach i rozszerzającego się ku dołowi. Podobne zestawy noszono na całym Śląsku Opolskim więc strój oleski zatracił tym samym swój indywidualny charakter i nie różnił się już od opolskiego.
Stroje męskie
O męskim stroju oleskim niewiele wiadomo, jego opisy są skąpe a źródeł ikonograficznych i obiektów muzealnych brakuje. Za Józefem Lompą można przekazać, że w Oleskim ubiór codzienny chłopów szyto z tkanin samodziałowych, a świąteczny z sukiennych, ze sznurkiem zielonym naszytym z tyłu. Strój ten szybko zaniknął i został zastąpiony ubraniem o kroju miejskim.
Elżbieta Oficjalska
