Małgorzata Ostrowska w wykonanym przez siebie stroju mieszczki żywieckiej, archiwum prywatne M. Ostrowskiej.

Imię i nazwisko: Małgorzata Ostrowska

Rok i miejsce urodzenia: 1955, Żywiec

Miejscowość/województwo: Żywiec, województwo śląskie

Region: Żywiec

Dziedzina: haft na tiulu, wyszywanie elementów mieszczańskiego stroju żywieckiego

Wykształcenie: wyższe, pedagogiczne – wychowanie przedszkolne

Wykonywany zawód/ czym zajmuje się na co dzień: przedszkolanka, obecnie emerytka

Kontakt: tel. 660 699 815

Małgorzata Ostrowska podczas prezentacji swoich prac, archiwum prywatne M. Ostrowskiej.

Małgorzata Ostrowska z wykształcenia jest nauczycielem przedszkolnym i to dzięki pracy rozwinęła swoje zdolności artystyczne. Początkowo, kiedy wszelkie pomoce dydaktyczne były dla nauczycieli trudno dostępne, musiała je wykonywać samodzielne. Przygoda z haftem na tiulu rozpoczęła się bardzo niepozornie. Wykonywała dla swoich córek lalki, które ubierała w stroje ludowe z różnych regionów Polski, aż wreszcie przyszła kolej na ubiory mieszczan żywieckich. Jak wspomina, nigdy nie przypuszczała, że w latach późniejszych zajmie się wykonywaniem tiulowych elementów strojów mieszczek żywieckich.

Twórczyni czuje się żywczanką – czyli mieszczką, choć kultura Górali Żywieckich również jest jej bardzo bliska. Jej zainteresowanie strojem żywieckim i kulturą mieszczan związane jest z tradycjami jej rodzinnego domu. Dziadek i ciotki, silnie związani z tą kulturą, nosili podczas świąt tradycyjne stroje. Pani Małgorzata obecnie ubiera się w strój rzadziej niż przed laty, co wiąże się z wymagającym procesem przygotowania wszystkich części garderoby, wykrochmaleniem halek i elementów tiulowych, ułożeniem kryzy, a także z czasem, który zajmuje zakładanie stroju. Do założenia stroju damskiego potrzebna jest pomoc innych osób. Niegdyś nakładała go na każdą procesję podczas oktawy Bożego Ciała lub innych świąt kościelnych.

Haft na tiulu, jak podkreśla pani Małgorzata, to technika wymagająca sporej cierpliwości. Wykonuje się go białą, bawełnianą nicią – najczęściej muliną – na bawełnianym tiulu, który musi mieć sześciokątne oczka (jak plaster miodu). Rozpoczyna się od narysowania wzoru na papierze, przypięcia go pod tiul i umieszczenia ich w tamborku. Następnie za pomocą ściegu fastrygi należy odwzorować go na tiulu, a po odpięciu wzornika rozpocząć właściwe haftowanie.

Fragment haftu żywieckiego na tiulu, fot. M. Ostrowska.  

Wzory, których używa twórczyni, pochodzą z dawnych strojów mieszczan żywieckich. Podczas pracy dąży ona do odtwarzania i przywracania do użytku jak najdawniejszych form. Na ich podstawie projektuje własne układy haftów. W przeważającej części są to wzory roślinne, w tym liścienne oraz kwiatowe: rumianki, stokrotki, chabry, niezapominajki oraz kłosy zbóż, kiście winogron czy liście dębu. Obecnie rzadziej używa układów geometrycznych.

Małgorzata Ostrowska wykonuje fartuchy, krezy, oktusze, chusty, czepki czy kogutki. Tworzy miniaturową odzież mieszczan żywieckich, w które ubiera rozmaite lalki, a także oprawione w ramy fragmenty tiulowego zdobnictwa oraz serwety i obrusy. Artystka stworzyła pierwszego w Polsce „pająka”, czyli dawną podsufitową ozdobę, wykonaną z układanych, krochmalonych i zdobionych żywieckim haftem serwetek. Zajmuje się także wytwarzaniem kraszanek – zdobionych przez wydrapywanie wcześniej ufarbowanych jaj, a także malarstwem na szkle.

Małgorzata Ostrowska od 2008 r. jest wykładowczynią Żywieckiej Szkoły Folkloru, działającej przy Miejskim Centrum Kultury w Żywcu, a od 2012 r. także członkinią Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Prowadziła również warsztaty haftu na tiulu m.in. w Łodzi i w Żywcu. Jej prace pokazywane były podczas wielu wystaw rękodzieła, w tym w trakcie Tygodnia Kultury Beskidzkiej w Żywcu, Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie (podczas którego otrzymała dyplom za kunszt artystyczny wykonywanych prac i zgodność tradycyjnych wzorów). Nie prezentuje zbyt często swych prac z uwagi na czas, jakiego wymagają. Zazwyczaj od razu po wykonaniu przeznacza je na sprzedaż.

Małgorzata Ostrowska w stroju mieszczki żywieckiej, archiwum prywatne M. Ostrowskiej.

Bibliografia:

http://www.tmzz.org.pl/motywy-roslinne-w-zywieckim-hafcie-na-tiulu,12,101.html

http://www.wgmedia.eu/aktualnosci/folk/5861-haft-na-tiulu-zywiecka-szkola-tradycji-i-folkloru

https://kobieta.wp.pl/sukienki-z-haftem-romantyczna-caly-czas-6134179878303873a

https://zgstl.pl/tworcy_ludowi/malgorzata-ostrowska/

Opracowanie: Patryk Rutkowski