Marianna Pawłowska z wnukami, archiwum M. Pawłowskiej.

Imię i nazwisko: Marianna Pawłowska

Rok i miejsce urodzenia: 1945, Różyce

Miejscowość/województwo: Boczki, gm. Kocierzew Południowy, powiat łowicki, województwo łódzkie

Region: Księstwo Łowickie

Dziedzina: ręczny haft płaski, haft ręczno-maszynowy, haft koralikowy

Wykształcenie: zawodowe, rolnik

Wykonywany zawód/ czym zajmuje się na co dzień: obecnie emerytka/ haft płaski.

Kontakt: tel. 46 838 43 17

Marianna Pawłowska z archiwum M.Pawłowskiej.

Marianna Pawłowska specjalizuje się w kilku technikach haftu między innymi  ręczny haft płaski, haft ręczno-maszynowy, haft koralikowy. Podstaw haftu płaskiego nauczyła się od swojej sąsiadki i stopniowo rozwijała się jako artystka. W tym czasie hafciarstwa uczyła się również jej matka poznając kolejne techniki rękodzielnicze. W początkowym okresie pani Marianna skoncentrowała się na tworzeniu niewielkich elementów, lecz w miarę upływu czasu zdobywała coraz więcej doświadczenia, podejmując się bardziej zaawansowanych projektów hafciarskich obejmujących rozbudowane kompozycje hafciarskie. Jej praca stała się wyrazem precyzji, pasji i cierpliwości, o czym sama artystka często wspomina. Umiejętności hafciarskie przekazała również córkom – Teresie Foks i Małgorzacie Kosiorek. Teresa Foks, specjalizuje się w haftowaniu ręczno-maszynowym oraz mulinowym. Jej prace obejmują paski, torebki, woreczki, bransoletki, kamizelki, stroje ludowe, stuły i wiele innych unikatowych wyrobów, a Małgorzata Kosiorek zajmuje się głównie haftem koralikowym, a jej prace cechuje duża precyzja i delikatność.

Kapelusze łowickie, archiwum M. Pawłowskiej.

Pani Marianna Pawłowska specjalizuje się obecnie w hafcie koralikowym. Jej prace obejmują głównie elementy stroju łowickiego takie jak kiecki, staniki (gorsety), mankiety koszul, jak również poduszki. Dodatkowo ozdabia również przedmioty codziennego użytku w tym np. etui do telefonów i tabletów. Ponadto tworzy paski do sukienek, torebki czy bransoletki. Wykonała także hafty do strojów Zespołu Ludowego Blichowiacy.

Haft koralikowy wykonany przez Panią Mariannę, archiwum M. Pawłowskiej.

Proces haftu koralikowego rozpoczyna się od aplikacji wzoru na tkaninę, a to może być wykonane przy użyciu różnych metod. Jednym ze sposobów jest bezpośrednie rysowanie z użyciem kredy czy mydła. Drugi to fastrygowanie czyli obszywanie uprzednio narysowanego na papierze wzoru. W przypadku tej ostatniej metody, procedura obejmuje przepikowanie, czyli wykonanie obszycia konturów. Haftowanie koralikami to skomplikowany i czasochłonny proces. Wykonanie jednego elementu kwiatu z koralików może trwać między 8 a 10 godzin, w zależności od tego, jak duży i skomplikowany jest wzór. Pani Marianna w swojej pracy najczęściej korzysta z technik ściegu wstecznego i cegiełkowego. Ścieg wsteczny służy do tworzenia linii i konturów, co jest niezwykle pomocne na początku pracy, gdy zaznacza się obrysy wzoru. Ścieg cegiełkowy, z kolei, wykorzystywany jest do wypełniania większych powierzchni, nadając im jednolitą, gęstą teksturę.

Kwiaty łowickie wykonane metodą ręczno-maszynową, archiwum M. Pawłowskiej.

Drugim sposobem który wykonuje Pani Pawłowska to haft ręczno-maszynowy, wykorzystujący maszynę typu singierka. Proces ten rozpoczyna się od ręcznego naniesienia lub narysowania wzoru na materiale. Następnie, przy użyciu maszyny, hafciarka dokonuje precyzyjnego obszycia. Dla uzyskania efektu motywów dziurkowanych, stopniowo wycina się materiał, dbając o gęste obszycie brzegów. W przypadku większych wycięć uzupełnia się je o rozbudowane motywy zdobnicze często przypominające siateczkę. Metoda ta jest podobna do wykonywania toledo. Zamiast siateczki powstałej wskutek obszycia wątku i osnowy uzyskanych poprzez wysnuwanie i wycinanie nici z tkaniny, wykonuje się ją za pomoca maszyny. Metoda ta wykorzystywana jest również do wykonywania haftu płaskiego – cieniowanego, który w  regionie łowickim zyskał  popularność i stał się dominującą formą zdobnictwa strojów. Wymagał on znacznie większej precyzji i czasu jednak Pani Marianna opanowała tę technikę doskonale. Wzór rysuje z pamięci, często obszywając jedynie wieksze elementy. Dobór nici i kolorów nie jest przypadkowy, bowiem stosuje ona kanon zaproponowany przez swoją mamę.

Według Pani Marianny pomimo użycia maszyny krawieckiej, nie jest właściwe określanie tej techniki mianem haftu maszynowego. Kluczowym elementem, który decyduje o ostatecznym efekcie i jakości haftu, jest bowiem wprawna ręka i umiejętności hafciarki. Dlatego precyzyjniej jest mówić o haftowaniu jako o technice maszynowo-ręcznej, podkreślając tym samym unikatowe połączenie umiejętności rzemieślniczych z wsparciem nowoczesnych narzędzi.

Wystawa lalek w strojach łowickich, archiwum M. Pawłowskie

Pani Marianna w 2001 roku otrzymała nagrodę w konkursie „Rękodzieło Regionu Łowickiego”, a rok później została wyróżniona w konkursie „Niezwykły Świat Haftu”. Jej umiejętności zostały docenione również w 2004 roku podczas IV Powiatowego Konkursu Rękodzieła Ludowego „Haftowane Cuda”.

Poza udziałem w konkursach  aktywnie uczestniczy w promowaniu sztuki haftu, prowadząc pokazy haftu, jak na przykład podczas IV Europejskich Dni Dziedzictwa „Spotkanie z Tradycją”. Była również obecna na licznych targach, pokazach i kiermaszach, w tym na Festiwalu Folkloru i Sztuki Ludowej, Jarmarku Łowickim oraz Kiermaszu Wielkanocnym w Muzeum w Łowiczu, gdzie prezentowała swoje prace.

Bibliografia:

Marianna Pawłowska,
https://purpose.com.pl/purpose_files/File/kreatywny-szlak/CV_Marianna_Pawlowska.pdf

Re:tradycja: Marinna Pawłowska, https://retradycja.eu/pl/tworca/marianna-pawlowska/

Opracowanie: Patryk Rutkowski