Krystyna Zagrabska, archiwum prywatne K. Zagrabskiej.

Imię i nazwisko: Krystyna Zagrabska

Rok i miejsce urodzenia: 1963 r., Włocławek

Miejscowość/województwo: Włocławek, gm. Włocławek (miejska), pow. włocławski, woj. kujawsko-pomorskie

Region: Kujawy

Dziedzina: hafciarstwo

Wykształcenie: zawodowe – zdobnik ceramiki, malarka

Wykonywany zawód/ czym zajmuje się na co dzień: hafciarstwo, malarstwo (głównie na ceramice), pisankarstwo

Kontakt: tel. 886 089 165; zzagrabski@gmail.com

Krystyna Zagrabska wychowała się na wsi – w Chełmicy Małej. Odkąd pamięta, w jej domu rękodzieło było zawsze obecne – jej mama haftowała, wykonywała robótki na szydełku. To od niej nauczyła się podstawowych ściegów. Jej ojciec tworzył szablony i malował wzory na ścianach, wykonywał też małą architekturę ogrodową z drewna jak domki czy wiatraki. Z kolei podczas jednych wakacji u cioci nauczyła się robić na drutach, z tego wyjazdu przywiozła też dla siebie do domu duży kufer różnego rodzaju ścinków materiałów. Od dziecka wykazywała się zdolnościami plastycznymi. Po ukończeniu szkoły podstawowej dostała się do szkoły zawodowej, w której uczyła się malowania fajansu włocławskiego.

Bieżnik z haftem kujawskim, archiwum prywatne K. Zagrabskiej.

Przygodę z haftem kujawskim rozpoczęła w 1986 r., kiedy siostra jej męża zapisała ją na podstawowy kurs haftu, który prowadziła Regina Majchrzak. Już rok później rozpoczęła kolejny kurs u wybitnej hafciarki – Ireny Najdy, która stała się dla mniej mentorką i przewodniczką po tajnikach haftu i snutki kujawskiej. To z nią od początku konsultowała swoje prace i doskonaliła swój warsztat.

Serwety z haftem kujawskim, archiwum prywatne K. Zagrabskiej.

Krystyna Zagrabska posiada teczki i wzorniki haftu kujawskiego, ale zawsze sama tworzy własne wzory, zwłaszcza do prac konkursowych. Jej ulubionymi motywami wzorniczymi jest gałązka (kładziona jak jodełka), róże, dzwoneczki, winogrona. Rozpoczynając haftowanie najpierw przygotowuje rysunek wzoru na papierze, potem go odrysowuje przy pomocy kalki i przeprasowuje żelazkiem, żeby wzór się nie ścierał. Następnie przy pomocy igły i muliny haftuje. Gdy wzór zawiera aplikację z tiulu bawełnianego, przygotowuje najpierw mały podkład z fastrygą, kładzie na to tiul i później go jeszcze fastryguje kolejnym podkładem. Po wyszyciu np. kwiatka, odcina zbędny tiul i tworzy się „coś jakby na kształt koronki”.

Do haftowania używa zwykle muliny, ale niekiedy na podkładzie haftuje kordonkiem, potrzebna jest też igła, nożyczki ołówek, kartka papieru i kalka do stworzenia wzoru. Pani Krystyna haftuje fartuchy, halki, kryzy, a także czepce strojów kujawskich. Na czepcach wykonuje haft nasnuwany – snutkę kujawską, której wykonanie zajmuje dużo czasu, ponieważ trzeba bardzo dokładnie operować nitką – nasnuć wiele nici i umiejętnie je prowadzić pomiędzy wyrysowanymi elementami, aby były połączone ze sobą, następnie nożyczkami wyciąć tkaninę spomiędzy nici i tiulu.

Serwetki z haftem kujawskim, archiwum prywatne K. Zagrabskiej.

Jak dotąd wykonała fartuchy i czepce dla m.in. Zespołu Pieśni i Tańca „Kujawy” z Włocławka, realizuje też zamówienia od osób prywatnych. Własny strój kujawski, który uznaje za reprezentacyjny, nosi od 1997 r. i zakłada na różne uroczystości i jarmarki. Ponadto haftuje bieliznę stołową (wykonanie serwetki niedużych rozmiarów zajmuje jej ok. 16 godzin). Preferuje haftować na płótnie lnianym, niekiedy haftuje na batyście. Współpracuje z instytucjami i muzeami z Włocławka, Torunia, Lublina, Gorzowa Wielkopolskiego, Wdzydz, Szreniawy, Brześcia Kujawskiego, Nieszawy, Raciążka. Od 1996 r. należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych – Oddziału Włocławskiego. Jej nagrodzone prace konkursowe  są prezentowane w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.

Serwety z haftem kujawskim, archiwum prywatne K. Zagrabskiej.

Oprócz haftowania Krystyna Zagrabska zajmuje się również pisankarstwem i przenoszeniem wzorów haftu kujawskiego na przedmioty użytkowe oraz malowaniem wzorów z fajansu włocławskiego we wnętrzach np. restauracji czy na studniach.

Nagrody i wyróżnienia

• Konkurs sztuki ludowej organizowany przez Muzeum w Inowrocławiu (1989 r. – II nagroda, 1991 r. II nagroda, 1995 r. – III nagroda, 1999 r. – I nagroda);
• Od 2000 r. jest corocznie honorowana Nagrodą Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego w „Konkursie Aktywności Artystycznej Twórców Ludowych”;
• Nagroda w konkursie „A to Polska właśnie”, 2004;
• Statuetka za współpracę z Włocławskie Centrum Kultury, 2013;
• Dyplom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za zasługi dla kultywowania kultury ludowej, 2017;
• Zasłużony dla Kultury Polskiej, 2018;
• Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2021;
• Nagroda specjalna w Konkursie Sztuki Ludowej „Ku Kujawom” w Brześciu Kujawskim, 2023.

Bibliografia

Krystyna Zagrabska, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, https://zgstl.pl/tworcy_ludowi/krystyna-zagrabska/

Opracowanie: Aleksandra Paprot-Wielopolska