Anna Ledwożyw, archiwum prywatne A. Ledwożyw

 

Imię i nazwisko: Anna Ledwożyw

Rok i miejsce urodzenia: 1948 r., Malbork

Miejscowość/województwo: Starogard Gdański, gm. Starogard Gdański, pow. starogardzki, woj. pomorskie

Region: Kociewie

Dziedzina: hafciarstwo

Wykształcenie: wyższe

Wykonywany zawód/ czym zajmuje się na co dzień: ekonomistka, obecnie emerytka i hafciarka

Kontakt: tel. 505 865 230

Chusta z haftem kociewskim, archiwum prywatne A. Ledwożyw

W domu Anny Lewodżyw mama i babcia haftowały, dziergały na drutach i wykonywały sweterki na szydełku. Jej jednak najbardziej podobały się serwetki haftowane. Najpierw zainteresowała się haftami kaszubskimi, ponieważ prace Marii Wespy i Małgorzaty Garnysz na Kociewiu były wtedy jeszcze mało popularne. Ostatecznie w latach 80. XX w. zajęła się haftem richelieu. Jej prace cieszyły się dużym zainteresowaniem, więc założyła własną działalność. Pracowała zawodowo, a jednoczenie zajmowała się haftowaniem serwetek i ich sprzedażą. Zdobywała wówczas nagrody m.in. na ogólnopolskich wystawach rzemiosła artystycznego. Wkrótce rynek polski zapełniły jednak wyroby produkowane w Chinach, które były znacznie tańsze. Jakiś czas później, będąc przejazdem w Tucholi, oglądała hafty szkoły borowiackiej, w których, jak przyznaje, zakochała się. Poznała wtedy autorkę tej szkoły – Honoratę Bloch, a znajomość z nią wpłynęła znacząco na rozwój umiejętności hafciarskich pani Anny. W tym czasie brała ona już udział w konkursach i wystawach haftów borowiackich m.in. w Tucholi, Linii, Chojnicach. Pod koniec lat 90. XX w. koleżanki namówiły ją, żeby zainteresowała się haftem kociewskim. Jej pierwsza serwetka była wzorowana na motywach z teczki haftów kociewskich Marii Wespy (wydanej w 1978 r.), jednak nie spodobały jej się one. Wówczas jej druga koleżanka, posiadająca drugą teczkę haftów (wydaną w 1988 r.), zaproponowała, że przygotuje dla niej projekt wzoru kociewskiego. W projekcie pojawiły się maki, chabry, kłosy zbóż, liście. Motywy te są obecnie najbardziej rozpowszechnione i charakterystyczne dla haftów kociewskich.

Chusta z haftem kociewskim, archiwum prywatne A. Ledwożyw

Uczestniczy corocznie w jarmarkach rzemiosła i rękodzieła i obserwuje duże zainteresowanie haftem kociewskim. Zauważyła, że kobiety z kół gospodyń wiejskich ozdabiają nim rękawy koszul i fartuchy stroju kociewskiego, a pierwotnie strój kociewski takich haftów nie posiadał. Uważa jednak, że nie warto z tym zjawiskiem walczyć.

Marynarka męska z haftem kociewskim, archiwum prywatne A. Ledwożyw

W hafcie ludowym, który wykonuje, obowiązuje len biały oraz warp, który niestety jest drogi i trudnodostępny. Wyjątek stanowią chusty haftowane na materiale sztucznym, np. sterczu, ponieważ muszą być zwiewne i posiadać frędzle. Nad projektem wzoru, który Anna Ledwożyw umieszcza na swoich wyrobach, spędza sporo czasu. Każdy wzór powinien być inny, indywidualny, niepowtarzalny. Chustę haftuje z kuponu materiału wielkości 1,5 m x1,5 m. Haft obejmuje jedną część chusty, a druga jej część pozostaje gładka. Do haftowania używa nici bawełnianych – muliny tradycyjnej, ale też muliny DMC, która jest bardziej błyszcząca, igły, nożyczek do odcinania nici. Haftowanie rozpoczyna od rozrysowania wzoru na pergaminie. Następnie przez kalkę nanosi wzór na płótno i przez lewą stronę przeprasowuje materiał, żeby obrys kalki lepiej się utrwalił i nie rozmazał się. Wykonanie haftu na chuście zajmuje jej ok. 2–3 tygodni. Chusty wykonuje najczęściej dla kół gospodyń wiejskich lub na zamówienia indywidualne.

Koszula damska z haftem kociewskim, archiwum prywatne A. Ledwożyw

Przyznaje, że dawniej hafciarki bardziej pilnowały tradycji. Obecnie jednak pozwalają sobie na większą dowolność i poszukiwanie nowych form, bo zmienia się estetyka i potrzeby odbiorców. Serwetki i obrusy nie są już tak popularne, dlatego trzeba przemycić haft kociewski na inne przedmioty użytkowe np. igielniki, zakładki do książek, woreczki.

Zakładki do książek z haftem kociewskim, archiwum prywatne A. Ledwożyw

Haft nie jest dla niej obecnie działalnością dochodową i traktuje to zajęcie jako pasję. Współpracowała również z właścicielką Salonu Sukien Ślubnych Bianka w Starogardzie Gdańskim – Kamilą Frolke, która stworzyła projekty kilkunastu sukien ślubnych. Anna Ledwożyw wyszyła na nich hafty kociewskie.

Suknie ślubne projektu Kamili Frolke z haftem autorstwa Anny Ledwożyw, archiwum prywatne A. Ledwożyw

Anna Ledwożyw współpracuje z hafciarkami z Kaszub i należy do Klubu Siedmiu Kolorów przy Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim w Gdańsku. W 2020 r. zrealizowała kurs haftu szychem i wykonania złotogłowia – czepca kaszubskiego, który organizował jej klub i zrzeszenie. W 2022 r. ukończyła kurs haftu średniowiecznego wzorowanego na haftach z klasztoru w Żarnowcu. Od 2009 r. jest członkinią Stowarzyszenia Twórców Ludowych – Oddziału w Gdańsku, jest także członkinią Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego – Oddziału Kociewskiego w Zblewie. Bierze udział w Plenerze Artystów Ludowych w Bytoni, plenerze w Wycinkach, współpracuje z Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim. Swoje umiejętności przekazuje podczas warsztatów dla dzieci i młodzieży oraz na plenerach i spotkaniach.

Poduszki – sowy z haftem kociewskim, archiwum prywatne A. Ledwożyw

Nagrody

• Konkursy hafciarskie w Tucholi i Chojnicach;
• Wojewódzki i Ogólnopolski Konkurs Haftu Kaszubskiego – Linia, (II miejsce w 2021 r., III miejsce w 2022 r., I miejsce w 2023 r. za pracę wykonaną wspólnie z Jadwigą Sikorą).

 

Bibliografia

Twórca Anna Ledwożyw, https://kociewie24.eu/tworca/anna-ledwozyw/

„Moja Ziemia” Czasopismo Oddziału Kociewskiego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Zblewie, nr 12(49), 2021, s. 12-13.

Opracowanie: Aleksandra Paprot-Wielopolska