Irena Peplińska, archiwum prywatne I. Peplińskiej.

Imię i nazwisko: Irena Peplińska

Rok i miejsce urodzenia: 1960 r., Brusy

Miejscowość/województwo: Brusy, gm. Brusy, pow. chojnicki, woj. pomorskie

Region: Kaszuby

Dziedzina: hafciarstwo

Wykształcenie: średnie – technik rolnik

Wykonywany zawód/ czym zajmuje się na co dzień: hafciarstwo

Kontakt: tel. 886 870 326

Fartuchy wyhaftowane przez I. Peplińską, archiwum prywatne I. Peplińskiej.

Irena Peplińska robótkami ręcznymi, w tym wyszywaniem, interesowała się już od dzieciństwa. Jednak haftować nauczyła się w wieku 13 lat. W domu trochę haftowała jej mama i ciocia, jednak dopiero uczestnictwo w kursie haftu kaszubskiego pod okiem Anny Główczewskiej z miejscowości Lamk ukształtowało technikę hafciarską i zainteresowanie rękodziełem tradycyjnym u pani Ireny. Ważnym momentem było dla niej wstąpienie do Zespołu „Zaboracy” Czyczkowy w 1979 r., dla którego później wyhaftowała kilkanaście kompletów strojów kaszubskich.  Irena Peplińska stale doskonali swój warsztat hafciarski, dlatego bierze udział w różnego rodzaju kursach, m.in. w 2018 r. ukończyła profesjonalny kurs haftu złotogłowia kaszubskiego w Kaszubskim Forum Kultury w Gdyni, w 2019 r. kurs „Od początku do mistrza – haft kaszubski i złotnica” w Gdańsku, by w 2020 r. pełniłć już funkcję pomocy nauczyciela podczas kursu hafciarskiego organizowanego przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie – Oddział w Gdańsku.

Czepiec wykonany przez I. Peplińską, archiwum prywatne I. Peplińskiej.

Specjalizuje się w haftowaniu strojów kaszubskich. Jak dotąd przygotowała elementy strojów dla wielu zespołów pieśni i tańca z kraju i zagranicy, m.in. dla Polnische Tanz und Gesanggruppe „Piast” z Zurychu w Szwajcarii, Studenckiego Zespołu Pieśni i Tańca Katowice z Uniwersytetu Śląskiego czy dla Dziecięco-Młodzieżowego Zespołu Folklorystycznego „Kaszëbe” z Chojnic, Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Chojnickiej „Kaszuby”, Zespołu Pieśni i Tańca „Krëbane” i Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańska „Kaszuby” z Kartuz. Ponadto haftowała stroje dla kelnerek, obrazy, serwety i obrusy do restauracji na terenie Kaszub, ale i rekwizyty dla teatrów obrzędowych. Haftuje zamówienia osób prywatnych, m.in. pościele, bluzki, fartuchy, sukienki, spodnie, broszki, krawaty, muszki, bombki, etui, spinki, torebki, żakiety itp.

Broszka wykonana przez I. Peplińską, archiwum prywatne I. Peplińskiej.

Podczas haftowania stosuje kompozycje własnego autorstwa. Wyszywa zgodnie ze szkołą pucką, wejherowską, żukowską i gdańską haftu kaszubskiego, zajmuje się także haftem czepcowym. Najwięcej czasu zajmuje jej ten ostatni, który jest wykonywany szychem – ok. 100 godzin. Najpierw wyrysowuje wzór na białym płótnie, fastryguje go do aksamitu po lewej stronie, przepikowuje go białą nitką, aby wzór wyszedł na aksamicie, potem nakłada filc i wycina z niego motywy kwiatów, które przyszywa. Następnie obszywa to tak, że złota nitka idzie tylko górą, a od dołu idzie nitka mocująca. Potem jeszcze następną nitką obszywa wszystkie obwódki wzoru. Wzory do haftowania tworzy sama. Najpierw rysuje ramkę, w której następnie umieszcza np. kwiaty, następnie odbija to na materiale i wyszywa. Do haftowania szychem używa specjalnych złotych nici na szpulce, a do haftu płaskiego siedmiobarwnej muliny. Mulina musi mieć kolor odpowiedni dla danej szkoły haftu kaszubskiego kolor.

Prace wykonane przez I. Peplińską, archiwum prywatne I. Peplińskiej.

Irena Peplińska haft kaszubski przenosi też na inne, współczesne przedmioty użytkowe, bo jak przyznaje, dostosowuje się do potrzeb rynku. Dlatego realizuje wiele zleceń od osób prywatnych, ale też wprowadza wiele własnych pomysłów, np. lalki ludowe, wyszywane obrazy, bombki czy torebki. Zdarza się, że igłę i nić zamienia na pędzel i tworzy prace malowane – inspirowane haftem kaszubskim, np. drewnianą biżuterię, szkło malowane, buty, koszulki, fronty mebli kuchennych itp.

Prace wykonane przez I. Peplińską, archiwum prywatne I. Peplińskiej.

Posiada własny strój kaszubski, który zakłada na różnego rodzaju wydarzenia, m.in. Międzynarodowy Festiwal Folkloru – Kaszubskie Spotkania z Folklorem Świata czy uroczystości kościelne, zakłada go też na wesela i urodziny. Ma również wiele ubrań, które posiadają motywy inspirowane wzorem kaszubskim i złotnicą, bo, jak podkreśla, utożsamia się z kaszubszczyzną.

Sztandar wykonany przez I. Peplińską, archiwum prywatne I. Peplińskiej.

Od 1976 r. prowadzi kronikę swoich dokonań. Podsumowaniem jej dotychczasowego dorobku artystycznego była wystawa w Młynie Wodnym w Lipuszu, gdzie 16 września 2022 r. miała swój wernisaż. Oprócz haftowania, gra na gitarze i jest członkinią miejscowego Teatru Obrzędu Ludowego „Zaboracy” Czyczkowy. Ponadto gra na kontrabasie w Kapeli Purtki przy Zespole Pieśni i Tańca Ziemi Chojnickiej „Kaszuby” oraz Zespole Kaszuby z Wiela i Karsina.

Od 1983 r. należy do Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego – Oddziału w Brusach, a od 2020 r. przynależy do Stowarzyszeniem Twórców Ludowych – Oddziału w Gdańsku. Współpracuje z grupami pokonkursowymi – hafciarkami, jak i lokalnymi hafciarkami. Ważna jest dla niej wymiana doświadczeń w gronie hafciarek. Stara się przekazywać swoje umiejętności kolejnym pokoleniom, aby tradycja haftu kaszubskiego nie zaginęła, dlatego prowadzi zajęcia hafciarskie podczas w przedszkolach, szkołach podstawowych, liceach, stowarzyszeniach, placówkach dla osób niepełnosprawnych i dla osób indywidualnych. W 2022 r. uczestniczyła w konkursie hafciarskim  „Etno Design” organizowanym przez Gminny Ośrodek Kultury w Chojnicach. Zdobyłam tam II miejsce, ale, jak podkreśla, największą nagrodą dla niej było I miejsce, które zdobyła jej uczennica.

Prace wykonane przez I. Peplińską, fot. M. Piekarski.

Nagrody i wyróżnienia

Od ponad 30 lat uczestniczy w różnych konkursach i wystawach. Najważniejsze z nich:

• 2018 – XXIII Wojewódzki Konkurs Haft Kaszubski w Linii (wyróżnienie)
• 2019 –  XXIV Wojewódzki Konkurs Haft Kaszubski w Linii (I miejsce)
• 2020 – XXV Wojewódzki Konkurs Haft Kaszubski w Linii (I miejsce)
• 2020 – XXIII Konkurs Haftu Kaszubskiego Szkoły Puckiej „Fala” (I miejsce)
• 2021 – XXVI Wojewódzki Konkurs Haft Kaszubski w Linii (I miejsce)
• 2022 – XVII Ogólnopolski Konkurs Haft Kaszubski w Linii (I miejsce)
• 2022 – Skra Ormuzdowa
• 2023 – XVIII Ogólnopolski Konkurs Haft Kaszubski w Linii (I miejsce)

Prace wykonane przez I. Peplińską, fot. M. Piekarski.

Bibliografia

Uzdolniona hafciarka z Brus, https://www.brusy.pl/component/k2/artykul/12583-uzdolniona-hafciarka-z-brus

Skra Ormuzdowa dla Ireny Peplińskiej, https://www.brusy.pl/component/k2/artykul/13844-skra-ormuzdowa-dla-ireny-peplinskiej

Opracowanie: Aleksandra Paprot-Wielopolska

Prace wykonane przez I. Peplińską, archiwum prywatne I. Peplińskiej.